Raadpleeg voor meer informatie :

Een nieuw klimaatplan voor Sint-Gillis!

De gemeente Sint-Gillis zet zich opnieuw in voor de strijd tegen de klimaatverandering met een nieuw gemeentelijk klimaatplan, goedgekeurd in juni 2024.

Wat zijn de doelstellingen?

Dit klimaatplan evolueert ten goede en heeft als oorspronkelijke doelstelling de uitstoot van broeikasgassen tegen 2030 met 40% te verminderen, tegen 2050 koolstofneutraal te zijn en een grondgebied te bevorderen dat bestand is tegen de klimaatverandering. Onlangs hebben de Europese instellingen deze doelstelling echter verhoogd tot 55% tegen 2030 en 90% tegen 2040, een ambitie die Sint-Gillis uiteraard wil waarmaken met de opeenvolgende updates van dit actieplan.

Volgens de laatste gegevens van Leefmilieu Brussel zijn de directe CO2- en indirecte energiegerelateerde emissies van Sint-Gillis sinds 1990 met 39% gedaald.

NB: Koolstofemissies worden over het algemeen ingedeeld in drie categorieën, of ‘scopes’, afhankelijk van hun oorsprong. Met de berekeningen die mogelijk zijn dankzij de interne gegevens van Leefmilieu Brussel kunnen momenteel de emissies voor de scopes 1 en 2 (directe emissies en indirecte emissies in verband met energie) worden berekend. Maar ook al geven ze een trend in de emissies, het is in scope 3 dat de meeste emissies voorkomen. Daarom wordt er samen met Leefmilieu Brussel, parallel met de besprekingen over een Environmental Budget Assessment-methode (een aanvullende aanpak voor BKG-inventarissen), gewerkt aan een verfijning van de BKG-inventarissen om scope 3 op te nemen en naar een grotere volledigheid te evolueren.

Een klimaatplan gebaseerd op 7 thema’s:

1/ Energie en gebouwen

Energie-efficiëntere gebouwen met koolstofarme energie voor iedereen: Energiegemeenschappen, groepsaankopen, installatie van zonnepanelen, vervanging van verwarmingsketels, renovatie en isolatie van gebouwen, workshops om mensen bewuster te maken van energieverbruik, enz. Overheidsinvesteringen in renovatie van gebouwen en stadsvernieuwing zijn een kans om onze energievoetafdruk te verkleinen, de levenskwaliteit van onze inwoners te verbeteren en milieuongelijkheden in de meest achtergestelde wijken te bestrijden.

Bovendien neemt verwarming in de tertiaire en residentiële sectoren (die het grootste deel van het energieverbruik in de regio voor hun rekening nemen) het grootste deel van het energieverbruik voor hun rekening (71% voor de residentiële en 62% voor de tertiaire sector), wat duidelijk het potentieel voor emissiereductie door energie- en thermische renovatie van gebouwen aantoont. 

2/ Mobiliteit en luchtkwaliteit

Een minder vervuilend netwerk met een focus op actieve en collectieve mobiliteit om luchtvervuiling en vervoersgerelateerde emissies te verminderen: eenrichtingsstraten, herinrichting van de openbare ruimte, campagnes om de luchtkwaliteit te monitoren, bevordering van autodelen, elektrificatie van het gemeentelijk wagenpark, enz.

Verbrandingsmotoren veroorzaken een groot deel van de luchtvervuiling en het Klimaatplan heeft de ambitie om deze vormen van vervoer te vervangen door andere die de volksgezondheid, de uitstoot van broeikasgassen en de levenskwaliteit van de buurtbewoners ten goede komen. Het bevorderen van openbaar vervoer, het ontwikkelen van fietsvoorzieningen en het verminderen van verkeersopstoppingen zijn allemaal manieren om bij te dragen aan deze doelstellingen.

3/ Duurzaam voedsel

Voedselkanalen die ecosystemen respecteren en lokale, plantaardige en seizoensproducten promoten: bewustmaking van scholen en bewoners, ondersteuning van het GoodFood-label, bestrijding van voedselverspilling, promotie van biologische en stadslandbouw, enz.

Wat we eten is een belangrijke factor in het verminderen van de uitstoot van broeikasgassen en milieuschade op het land: vegetarische maaltijden stoten beduidend minder broeikasgassen uit en de bevordering van korte biologische landbouwcircuits is een doeltreffende manier om bodemerosie op grote boerderijen tegen te gaan, het overmatig sproeien dat watervervuiling veroorzaakt, het irrationele gebruik en de opslag van water in megabekkens dat de watercyclus drastisch verstoort en hulpbronnen monopoliseert, en het gebruik van pesticiden die schadelijk zijn voor de menselijke gezondheid. Het Klimaatplan wil alternatieve systemen promoten voor ons huidige landbouwmodel, waarvan de schadelijkheid elke dag meer en meer gedocumenteerd wordt.

4/ Natuur in de stad

Betere voorwaarden scheppen voor de biodiversiteit in stedelijke ruimten en koele zones aanmoedigen door meer aandacht te besteden aan planten: beplante gevels en daken, landschapsarchitectuur aan de voet van bomen, installatie van nestkasten en bijenkorven voor wilde bijen, demineralisatiewerkzaamheden, enz.

Het systematisch opnemen van boombeplanting, kleinschalige vegetatie of grasbedekking in stedelijke herontwikkelingsprojecten heeft meer te maken met het bestrijden van stedelijke hitte-eilanden dan met het vastleggen van koolstof. Dit is een grote uitdaging als we een leefbare stad willen creëren voor de tweede helft van de 21e eeuw. Een andere niet onbelangrijke factor is dat deze ontwikkelingen nieuwe habitats bieden voor biodiversiteit en het vooruitzicht bieden van ecologische corridors in de stedelijke omgeving.

5/ Beheer van afval

Schade aan het milieu voorkomen, materiaalstromen hercirculeren via korte ketens, hergebruik, reparatie, recycling en upcycling aan te moedigen: selectief sorteren, composteren, bewustmakingsworkshops, enz. Herwaarderen, hergebruiken of upcyclen helpt om CO2-uitstoot te voorkomen doordat het niet nodig is om een vervangend artikel te produceren voor het gerepareerde artikel. Je fietswiel, waterkoker of radio herstellen in een RepairCafé betekent dat je geen nieuwe hoeft te produceren!

Het Klimaatplan wil deze recyclagekanalen promoten om deze bronnen van CO2-uitstoot zoveel mogelijk te beperken. In dezelfde geest wil het Klimaatplan herbruikbare borden en bekers op foodmarkten, mobiele donatie- en afvalverzamelcentra en de vermindering van het gebruik van plastic zakken in winkels promoten.

6/ Waterbeheer

Zorgen voor risicopreventie in de gebieden die het meest zijn blootgesteld aan overstromingen, de stedelijke ruimten opfrissen en nieuwe toevluchtsoorden bieden voor de biodiversiteit: netwerken van regenputten, fonteinen, de aanleg van sloten, enz.

Met meer aandacht voor de aanpassing van de regio aan de toekomstige klimaatomstandigheden wil dit deel van het Klimaatplan vooral het water zoveel mogelijk zijn vrijheid teruggeven, zijn aanwezigheid in de stedelijke ruimte ontwikkelen om koele eilanden aan te moedigen en het beschikbaar te maken voor de biodiversiteit.

7/ Bestuur

Ontkokering van het gemeentelijk klimaatbeleid door nieuwe fora voor overleg en co-constructie voor te stellen: burgerraadplegingen online en in scholen, oprichting van collectief voor klimaatkwesties, transparante opvolging van de beleidsvoortgang via online aankondigingen.

Het doel van dit onderdeel van het Klimaatplan is om constructieve kritiek mogelijk te maken en een zo participatief mogelijke democratie te bevorderen op het gebied van lokaal klimaatbeleid. Er is heel wat expertise van burgers, en die moet gehoord worden voor wat ze bijbrengt op het vlak van wetenschappelijke technieken en analyse van de kwetsbaarheden op het grondgebied. Net als bij het participatief in kaart brengen van het grondgebied met de plaatselijke bewoners, helpt deze inbreng ons om te begrijpen hoe zij het grondgebied zien en om de prioriteiten van de uit te voeren acties te bepalen.

Een klimaatplan in samenwerking met burgers en lokale en gewestelijke diensten :

Burgerparticipatiecampagnes:

  • CitizenLab: online enquête en integratie van ideeën van burgers in het Klimaatplan.
  • Conseil des Acteurs Clés pour le Climat de Saint-Gilles – CACC (Raad van Sleutelfiguren voor het Klimaat van Sint-Gillis): oprichting van een groep van actoren uit Sint-Gillis gewijd aan klimaatkwesties en kritische analyse van het Klimaatplan.
  • KinderKlimaatRaad: aanbevelingen van kinderen tijdens sensibiliseringssessies.

Maar ook :

  • Een studie over de kwetsbaarheid van het gebied, uitgevoerd in samenwerking met het Centre d’Écologie Urbaine, waarin de milieuongelijkheden in Sint-Gillis worden benadrukt: Door hun stedelijke structuur (gebrek aan groen of toegang tot openbare parken, hoge blootstelling aan het wegverkeer, nabijheid van waterlopen, hoge mineralisatie en bevolkingsdichtheid, …) of sociale samenstelling (lagere inkomens, hoge werkloosheidsgraad, hoger percentage bijstandsgerechtigden, …) concentreren bepaalde wijken in Sint-Gillis het grootste deel van de klimaatrisico’s die moeten worden aangepakt om de klimaatverandering tegen te gaan en ecologische rechtvaardigheid te bevorderen. Deze sociale dimensie van het Klimaatplan wordt actief verdedigd door voorrang te geven aan de gebieden met het grootste risico.
  • De deskundigheid van alle gemeentelijke afdelingen: voor het opstellen van het Klimaatplan brengen de afdelingen hun respectieve deskundigheid in, die binnen het Klimaatplan wordt gebundeld. Dankzij de interdisciplinaire aanpak (bruggen slaan tussen de verschillende gemeentelijke actieterreinen om meer samenhang en efficiëntie te garanderen) die wordt toegepast, kunnen gemeentelijke projecten worden uitgewerkt.

Matiging en aanpassing :

De acties van het klimaatplan kunnen worden bekeken vanuit het standpunt van twee sleutelconcepten die essentieel zijn voor de succesvolle uitvoering van klimaatbeleid:

Acties om de opwarming van de aarde te matigen:

  • Deze zijn gericht op het verminderen van de uitstoot van broeikasgassen om de omvang van de huidige en toekomstige opwarming van de aarde te beperken.

Hier volgen enkele voorbeelden:

  • Het verbeteren van de isolatie van huizen om het energieverbruik en dus de koolstofuitstoot in verband met energiegebruik te verminderen;
    • Het aanmoedigen van actieve vervoersmiddelen, zoals de Vollenbike, elektrische auto’s door het installeren van oplaadpunten, en verstandig verkeersmanagement, zoals in de Parvi(S)-wijk of de herinrichting van de Parklaan;
    • Het verplaatsen van de energieproductie door het installeren van zonnepanelen, zoals in het geval van de energiegemeenschappen die in de gemeente zijn opgericht of de concessies voor het installeren van zonnepanelen op openbare gebouwen;
    • Vegetarische maaltijden opnemen in de schoolkantinemenu’s en het bewustzijn over de koolstofimpact van ons voedsel (in het bijzonder de consumptie van rood vlees) verhogen.

Acties voor aanpassing aan de opwarming van de aarde:

  • Het doel is om de gemeente zo vorm te geven dat deze veerkrachtiger, levensvatbaarder en aangenamer wordt met het oog op de onvermijdelijke veranderingen die al gaande zijn of nog moeten komen.

Hier volgen enkele voorbeelden:

  • Vergroening van openbare ruimten en schoolterreinen om de effecten van stedelijke hitte-eilanden tegen te gaan,
  • Demineralisatie om de infiltratie van regenwater bij hevige regenval te verbeteren,
  • Installatie van waterfonteinen voor zomercomfort en toegang tot deze bron voor iedereen,
  • Het isoleren van gebouwen om het thermisch comfort in de zomer te verbeteren.

Via de vele acties die in het Klimaatplan zijn opgenomen (meer dan honderd), wil de gemeente haar inspanningen op dit gebied voortzetten en het gewest ondersteunen bij de vermindering van de uitstoot van broeikasgassen en de aanpassing aan toekomstige klimaatomstandigheden. Tot slot wil het Klimaatplan van Sint-Gillis, door de nadruk te leggen op de noodzaak om milieuongelijkheden te verminderen, ook sociale en ecologische, menselijke en niet-menselijke benaderingen met elkaar verzoenen.

Maar ook :

  • De door Sint-Gillis genomen maatregelen en de evolutie ervan kun je volgen op Stgilles.futureproofed.com ((update gepland voor najaar 2024)
  • Om de prioritaire acties te bepalen, is een goede kennis van het grondgebied noodzakelijk. Daarom wordt er een studie uitgevoerd naar de risico’s en kwetsbaarheden van het gemeentelijk grondgebied.
  • Het platform Citizenlab : lees onze artikel.
  • In 2022 hebben 4 Nederlandstalige basisscholen deelgenomen aan de KlimaatKinderRaad. Vertegenwoordigers van leerlingen van het 5de jaar kregen informatie over de belangrijkste klimaatuitdagingen. Zij stelden een lijst van mogelijke acties op
  • Wil je meer te weten komen over klimaatverandering? Wil je in groep brainstormen over oplossingen? Neem dan deel aan een klimaatfresco: het MaisonEcoHuis organiseert regelmatig workshops. Dien gerust ook aanvragen in om animaties rond klimaatfresco’s te organiseren. Info: maisonecohuis@stgillis.brussels
  • Om bedrijven, verenigingen, handelszaken, enz. bij het klimaatplan te betrekken, is in 2023 en 2024 een Raad van Sleutelfiguren voor het Klimaat verschillende keren bijeengekomen. Als jij en je organisatie lid willen worden, neem dan contact met ons op!

Enkele bronnen om je verder te informeren: