Een zingende mus in een steigergat, een gierzwaluw die snel naar zijn nest in een oude kroonlijst terugvliegt, een bij vol stuifmeel die in een muurspleet verdwijnt … Allemaal waarnemingen van de stadsfauna in volle actie. Heel wat dieren leven met ons, dichtbij ons, en soms al heel lang zonder dat we het echt beseffen …
Biodiversiteit in de stad
Een opgetrokken wenkbrauw of mondhoek is nog al te vaak de reactie wanneer biodiversiteit in de stad ter sprake komt. Voor sommige dieren (zoogdieren, vogels, insecten) biedt de stad, een door de mens gecreëerde omgeving bij uitstek, nochtans tal van voordelen: voedselresten, afwezigheid van grote roofdieren, mildere temperaturen.
De holenbroeders (die in holtes nestelen, in tegenstelling tot vogels die hun nest in bomen bouwen) zijn bijzonder sterk vertegenwoordigd in de stad en in Sint-Gillis, een sterk verstedelijkte gemeente. Soorten zoals zwarte gierzwaluwen, huismussen, slechtvalken en rotsduiven die oorspronkelijk op kliffen nestelden, voelen zich aangetrokken door onze hoge torens en gebouwen, die er een beetje uitzien als deze kliffen, en hebben hun intrek genomen in de stad.
Levende habitat
En ook in onze woningen zitten heel wat holtes: steigergaten (gaten die vroeger werden gebruikt om steigers aan de gevel te bevestigen), kroonlijsten (die in feite lege bakken zijn waarin een opening volstaat om er perfecte nestkastjes van te maken), onder gevelpannen (alleen als ze niet zijn dicht gevoegd), ventilatiegaten (als ze niet meer worden gebruikt en er geen rooster wordt voor geplaatst), … . Het probleem ontstaat bij het renoveren of isoleren van gevels en alle holtes worden gedicht (soms met de vogels er nog levend in). We schoppen onze stadsvogels er dus letterlijk uit … vogels (maar ook vleermuizen, solitaire bijen) die al enkele duizenden jaren met ons samenleven. Wie blijft er daarna nog over?
Zin om met hen samen te leven ?
Hoe kan je je kroonlijst renoveren of isoleren, en tegelijk de holenbroeders blijven verwelkomen? Er zijn verschillende oplossingen mogelijk, sommige heel eenvoudig, andere ietwat complexer.
- De steigergaten toegankelijk laten. Laat een diepte van 30-40 cm vrij (als je van binnenuit isoleert, niet het hele gat opvullen); als er een deksel op komt, onderaan een opening laten van 4 cm.
- Maak vlieggaten in je kroonlijst. Vaak is de kroonlijst een holle bak met afmetingen die perfect zijn voor mussen en gierzwaluwen. Door vlieggaten te maken in het horizontale gedeelte (rond en 35 mm voor de mus, 2,9×6,9 cm voor de gierzwaluw), voorzie je holtes waardoor ze een nest kunnen bouwen.
- Door de gevelpan niet dicht te voegen. Hierdoor kan je dak bewegen (wind, vocht, vorst, hitte) zonder dat de dakpannen breken (wanneer de gevelpan is dicht gevoegd, kunnen ze helemaal niet meer bewegen).
- Door bij grondige renovatiewerken, een nestkastje in je gevel in te bouwen. Er bestaan verschillende modellen en technieken (om koudebruggen te vermijden).
- Zijn geen van bovenstaande oplossingen mogelijk? Dan kun je een nestkastje bevestigen op je gevel. Kies je nestkastje in functie van de soort die je wil aantrekken en hou rekening met de oriëntatie, hoogte en predatie door katten of andere kraaiachtigen.
Meer info: Levende Habitat
Beloftes en acties van de gemeente
De dienst Duurzame Ontwikkeling van de gemeente, die in het MaisonEcoHuis is gevestigd, heeft van Leefmilieu Brussel een subsidie ontvangen om te sensibiliseren en concrete acties te ondernemen in het belang van de habitat. Deze subsidie geldt voor twee jaar (2021 en 2022). In samenwerking met de groepen ‘Moineaux et Martinets’ moet dit project de inwoners van Sint-Gillis, architecten en aannemers bewust maken van de aanwezigheid van deze holenbroeders via een boekje met technische oplossingen, en tegelijk concrete actie ondernemen door holtes te voorzien.
Als eerste actie hebben we twintig steigergaten voor gierzwaluwen aangebracht in de gemeenteschool 4 Saisons. Aangezien de kroonlijsten en het dak van de school aan renovatie toe waren, hebben we van de gelegenheid gebruik gemaakt om de steigergaten en ook deksels te analyseren.
We hebben twee oplossingen gevonden. Het idee was om ze allebei te testen en te zien of de ene beter werkt dan de andere. De eerste is het maken van een vluchtgat in het deksel zelf, de tweede oplossing is om het deksel 3,5 cm te open te laten. Met deze twee oplossingen konden de gierzwaluwen via de holte binnenvliegen, en konden de deksels worden vervangen (ze worden ook geschilderd, deksels die ontbreken worden vervangen). Een fraai project dat renovatie verzoent met de opvang van gierzwaluwen.
Zin om je steentje bij te dragen ?
Dan kun je je aansluiten bij de werkgroep rond levende habitats. Heb je belangstelling ? Neem dan gerust contact met ons op! Deze groep bestaat uit architecten, ornithologen en burgers.
Meer informatie over de informatiebladen over Leefmilieu Brussel
Inrichtingen voor de zwarte roodstaart
Kasten voor de gewone dwergvleermuis – Nieuwe versie binnenkort beschikbaar
Nestkasten voor de gierzwaluw
Huismus
Klimplanten: klimop
De ideale voorzieningen voor insecten
Een doordachte verlichting, minder schadelijk voor de fauna
Informatie nodig ? Neem dan contact op met de dienst Duurzame Ontwikkeling – maisonecohuis@stgillis.brussels – 02/533.95.90
Foto’s door Christiane Moulu – GTM Média – Groupe Moineaux / Martine Wauters van de WG Martinets / Elisa Ruwet van de gemeente Saint-Gilles.